Зохиогч: Б.Баясгалан Сангийн менежер, ОРДА

Нөхөн сэргээгдэх санхүү (ReFi): Тогтвортой байдлаас Нөхөн сэргээлт рүү

Олон зууны турш санхүүгийн систем нь аж үйлдвэрийн эрин үеийн олборлолт ба богино хугацааны ашгийн зарчимд тулгуурлан хөгжиж ирсэн бөгөөд энэ явцад экологийн тэнцвэр, нийгмийн сайн сайхан байдлыг золиослох нь олонтаа байв. Байгаль орчин, Нийгэм, Засаглалын (ESG) хөрөнгө оруулалт нь хор хөнөөлийг бууруулахыг эрмэлздэг ч илүү гүн гүнзгий өөрчлөлт хүчээ авч байна. Нөхөн сэргээгдэх санхүү буюу ReFi нь “Санхүү зөвхөн хор хөнөөлийг багасгахаар зогсохгүйгээр дэлхий ертөнцийг идэвхтэй нөхөн сэргээж, олон нийтийг чадавхжуулдаг байсан бол яах вэ?” гэсэн зоригтой асуултыг тавьж байна.

ReFi-г тодорхойлох нь

Үндсэндээ ReFi нь нөхөн сэргээгдэх эдийн засгийн онолыг Вэб3 технологийн дэд бүтэц болох блокчэйн, ухаалаг гэрээ, төвлөрсөн бус санхүү (DeFi), токенжуулалт зэрэгтэй нэгтгэдэг. Уламжлалт санхүүгийн загвар эсвэл тогтвортой санхүүгээс (“хор хөнөөл бага учруулах” дээр төвлөрдөг) ялгаатай нь ReFi нь цэвэр эерэг үр дүнг бий болгох, тухайлбал хөрсний эрүүл мэндийг сайжруулах, биологийн олон янз байдлыг нөхөн сэргээх, нийгмийн тэгш байдлыг дэмжих, орон нутгийн эдийн засгийг бэхжүүлэх зорилготой юм.

Нөхөн сэргээгдэх санхүүгийн гол зарчмууд

• Хадгалан хамгаалахаас илүү Нөхөн сэргээх: ReFi нь бидний хамааралтай системүүдийг нөхөн сэргээж, сайжруулахыг зорьсноороо тогтвортой байдлын үзэл баримтлалыг давж гардаг.
• Системийн инновац: Энэ нь экологи, эдийн засаг, нийгмийн динамик харилцан уялдааг хүлээн зөвшөөрч, тусгаарлагдмал засварууд бус, харин цогц шийдлүүдийг эрэлхийлдэг.
• Эерэг үр нөлөө: Санхүүгийн үйл ажиллагаа нь нийгэмд илүү өргөн хүрээнд үр ашиг бий болгохоор зохион бүтээгдсэн байдаг — жишээлбэл, орон нутгийн эдийн засгийг сэргээхийн зэрэгцээ нүүрстөрөгчийг шингээдэг ойжуулалтын төслүүд.
• Бүрэн ил тод байдал: Блокчэйн нь хөрөнгө болон нөлөөллийн урсгалыг хянах боломжтой, аудит хийх боломжтой болгодог.
• Хамтын засаглал: Төвлөрсөн бус Автономит Байгууллага (DAO)-аар дамжуулан олон нийт шийдвэрээ олонхийн шийдврээр шууд гаргах боломжтой мөн, санхүүжилтээ удирддаг.
• Урамшууллын шинэчлэл: Ухаалаг гэрээ болон токенуудыг нөхөн сэргээх зан байдлыг урамшуулахад ашиглаж, ашгийг дэлхийн эрүүл мэндтэй уялдуулдаг.

Бодит хэрэглээнүүд

ReFi нь онолын төдий зүйл биш — энэ нь аль хэдийн хэрэгжиж эхэлсэн зүйл:

• Токенжуулсан нүүрстөрөгчийн зах зээл: Блокчэйнд суурилсан нүүрстөрөгчийн кредитүүд нь уур амьсгалын санхүүжилтэд итгэлцэл, хяналтын боломжийг сайжруулдаг (жишээ нь: Toucan Protocol, Toucan Earth).
• NFT-ээр дамжуулсан байгаль хамгаалал: Дижитал цуглуулгууд нь экологийн нөхөн сэргээлтийн төслүүдийн өмчлөл эсвэл хариуцлагыг санхүүжүүлж, илэрхийлдэг.
• Нөхөн сэргээх хөдөө аж ахуйн платформууд: Хөрсийг баяжуулах арга хэрэглэдэг фермерүүд хөрөнгө оруулагчидтай холбогдож, баталгаажсан нөлөөллийнхөө төлөө урамшуулал авах боломжтой.
• Эргэлтийн эдийн засгийн хяналт: Ил тод, блокчэйнд бүртгэгдсэн нийлүүлэлтийн сүлжээ нь хог хаягдлыг бууруулах, нөөцийг дахин ашиглахыг дэмждэг.
• Орон нутгийн ба Нийтийн бараа, үйлчилгээний санхүүжилт: Gitcoin зэрэг төслүүд нь олон нийтийн хандивыг тааруулахын тулд квадрат санхүүжилтийг ашиглаж, нээлттэй эх сурвалж, иргэний бараа, үйлчилгээг дэмждэг (Gitcoin).
• Автоматжуулсан Нөлөөллийн Санхүү: IoT мэдрэгчтэй холбогдсон ухаалаг гэрээнүүд нь урьдчилан тогтоосон байгаль орчны шалгуур үзүүлэлтүүд биелсэн тохиолдолд л төлбөрийг гүйцэтгэдэг.

ReFi дахь Вэб3-ын ашиг тус

Вэб3-ын архитектур нь ReFi-ын өвөрмөц боломжуудыг бий болгодог:

• Блокчэйн нь нөлөөлөл болон гүйлгээний олон нийтэд нээлттэй, өөрчлөх боломжгүй бүртгэл (ledger) болж үйлчилдэг.
• Ухаалаг гэрээнүүд нь баталгаажсан үр дүнд үндэслэн санхүүжилтийг автоматжуулдаг.
• Токенууд нь хэсэгчилсэн өмчлөл, засаглалд оролцох, нөхөн сэргээх урамшууллын механизмыг бий болгодог.
• Стэйкинг (staking), зээл олгох, ашиг олох (yield-farming) зэрэг DeFi хэрэгслүүд нь дэлхийн урт хугацааны зорилтуудыг санхүүжүүлэхэд чиглүүлэгдэж болно.
• DAO нь хуваалцсан нөөцийг төвлөрсөн бус, олон нийтэд суурилсан засаглалаар удирдах загваруудыг санал болгодог.

Бэрхшээл ба Цаашдын зураглал

Ирээдүйтэй хэдий ч ReFi нь дараах томоохон бэрхшээлүүдийг даван туулах ёстой. Үүнд:

• Өргөтгөх боломж (Scalability): Блокчэйн шийдлүүд дэлхийн байгаль орчны хэрэгцээг хангах хэмжээнд өсөж чадах уу
• Баталгаажуулалтын бүрэн бүтэн байдал: Ногоон угаалтаас зайлсхийхийн тулд найдвартай хэмжилт, ил тод нөлөөллийн баталгаажуулалтын систем (ХТБ — Хэмжилт, Тайлагнал, Баталгаажуулалт) шаардлагатай.
• Хүртээмжтэй байдал: ReFi хэрэгслүүд нь крипто бус хэрэглэгчдэд ойлгомжтой, ашиглахад хялбар болох ёстой.
• Бодлогын тодорхойгүй байдал: Крипто хөрөнгө болон төвлөрсөн бус платформуудын талаарх зохицуулалтын тодорхой байдал хязгаарлагдмал хэвээр байна.
• Эрчим хүчний хэрэглээ: Шинэ блокчэйнүүд эрчим хүчний хэмнэлттэй Ногдлын баталгаа (Proof-of-Stake)-г ашигладаг ч байгаль орчны асуудал хэвээр байна.

Нөхөн сэргээгдэх санхүүгийн ирээдүйн төлөв

ReFi нь зөвхөн одоогийн системийг бага зэрэг өөрчлөх бус, харин санхүүг эдгээх хүч хэмээн дахин төсөөлөх парадигмын өөрчлөлтийг илэрхийлж байна. Энэ нь ашиг хонжоо хайх явдлыг нөхөн сэргээлт болгон хувиргаж, эдийн засгийн механизмуудыг экологи, нийгмийн сэргэлтэд зориулсан хэрэгсэл болгодог. Хэдийгээр эхний шатандаа явж байгаа ч ReFi нь зөвхөн өгөөжийг бус, амьдралыг үнэлдэг санхүүгийн системийн итгэл найдвар төрүүлсэн зураглалыг төлөөлж байна.

Эх сурвалжууд: :

• Toucan Protocol. (n.d.). Building infrastructure for a regenerative economy. Retrieved from https://www.toucan.earth/
• Gitcoin. (n.d.). Quadratic Funding and Public Goods. Retrieved from https://gitcoin.co/
• Regen Network. (n.d.). Ecological state protocols and MRV tools. Retrieved from https://www.regen.network/